مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 203

 
 

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن
دیر فهم-کند ذهن-کودن

پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن
به پول رساندن-فروختن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

 

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

 

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

فال بد زدن

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

 
تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن
تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

 
حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

در چاه افتادن-فریب خوردن

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی
بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

 
تحت اللفظی-کلمه به کلمه

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن
رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

پاکاری-شغل پاکار

پشت سر کسی صفحه گذاشتن- پشت یر کسی حرف زدن

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

 

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

 

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)
چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

راحت کردن-کشتن

 

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است

این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

به کله ی کسی افتادن-به سر کسی زدن-به وسوسه افتادن
دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

 

 

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

تریت- تلیت

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

 

دست بده داشتن-بخشنده بودن

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن
دل پایین ریختن-ترسیدن-وحشت کردن

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

رودرواسی-رودربایستی

رودرواسی-رودربایستی

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

 

آمدکار-شگون-فال نیک-خجستگی
چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن
دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن
پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش
چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن

خیز-ورم-آماس
تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

 

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

درگاهی-آستانه
بمیرم-قربان بروم

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)
باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن
خاج کشیدن-صلیب کشیدن
بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا
تُخم-اصل هرچیزی-دانه

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

زیر دُم سُست-زن منحرف

پا در هوا-بی اساس-بی اصل-غیر قطعی

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست
اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

تره بار-میوه ها و سبزی ها

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

 

 

دور از شما ب-لانسبت

ازرق(چشم زاغ)

خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن

زبانی-شفاهی
تپل-چاق-گوشت آلود

چار سر-حرف مفت-متلک

تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

دست داشتن در کاری-پنهانی شرکت داشتن در کاری

بار و بندیل-اسباب و بساطی که کسی با خود می برد

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

به جا آوردن-شناختن

 
دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

رضا شدن-راضی شدن

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

 

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

بند-ریسمان-طناب-رشته
 

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

چشم انداختن-نگاه کردن

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

 

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

 

 

دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

دسته جمعی-باهم-گروهی
پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار
زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

 

 

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

پا خوردن-فریب خوردن

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

انسان بودن(شریف و درست بودن)

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

خون کسی از خون دیگری رنگین تر بودن-همسان و هم ارز نبودن-کسی بر کسی ترجیح داشتن
ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر
پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

تند نویسی-سریع نویسی

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

چوروکیده-پر چین و چوروک

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند
چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن
اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن
چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

بی برو برگرد-بدون تردید-بی چون و چرا

بُر زدن-مخلوط کردن ورق های بازی
اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند
بی ریخت کردن-کتک زدن
اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

دو پا داشتن، دو پا هم قرض کردن-به چابکی گریختن

جَر-پیچ و خم راه

خواب آلود-آن که کاملن بیدار نشده است

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

چِخ کردن-راندن سگ

 

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن
دست و رو شسته-بی شرم-وقیح

به تور زدن- به تور انداختن

زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

حساب سوخته-بدهی قدیمی

از سر نو(دوباره)

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

 

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن
زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

احدالناس(کسی، فردی)

چوب در چیزی کردن-تحریک کردن

 

پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

 

 

حساب کشیدن-حساب خواستن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند
پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

جِر-اوقات تلخی-لج

چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

پینه کردن- پینه بستن

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

دومندش-دوم از آن

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

چتوَل-یک چهارم

افتاده-فروتن-متواضع

 

 

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

ابرو انداختن-ابرو آمدن

ادا اصول(ادا اطوار)

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

چیلی-بدبیاری

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن
از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

افسارگسیخته(سرکش)

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده
چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

 

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

 
اقل‌کم-دست‌کم-لااقل
دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد
تحت اللفظی-کلمه به کلمه
آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد
تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

راپرت-گزارش-خبر

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

 

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

حضرت عباسی-راست و درست

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

دلجور-همدل

رجاله-اراذل و اوباش

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

آواز دادن(خواستن)

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند
 

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن
دست انداز-ناهمواری راه و جاده

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن
حرز جواد کسی بودن-پیوسته با کسی بودن

چموش-سرکش-یکدنده

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

به حق پیوستن-مردن

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

 

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

دلچرکین-کسی که از چیزی اکراه پیدا کرده است

امن و امان-بدون بیم و هراس

بد اخم-عبوس و ترشرو

 

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

رکاب دادن-راهی جایی شدن

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

ارزانی-بخشیدن-دادن

 

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

 

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

بازو دادن-یاری دادن

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

آب به آسیاب کسی ریختن-با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن
اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده