مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 383

چلچل-خال خالی-ابلق

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال(همه و همه چیز)

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

 
دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن
 

دود چراغ-کشیدن شیره

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت

چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

آب تاختن(پیشاب کردن)

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

رفتگار-رفتنی-مردنی

پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

 

از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن
خاک به سری-همبستری زن با شوهر
بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

 

 

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

رو آب انداختن-فاش کردن-آشکار کردن
از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

 

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان

به خط کردن-به صف کشیدن

 

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

 

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

از زبان افتادن-لال شدن

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

خود را خوردن-رنج بردن

آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)
پُر کار-فعال-با پشتکار

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

جیغ و ویغ-داد و فریاد

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

دیگ بار گذاشتن-گذاشتن دیگ غذا بر اجاق

 

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد
چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

چینه کشی-شغل چینه کش

افندی پیزی(به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو، پهلوان پنبه)

چِخ کردن-راندن سگ

پا بَد-بد قدم

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

در چاه افتادن-فریب خوردن

 

 

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

دم-هنگام

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

پایگیر کسی شدن-زیان یا جرمی به کسی افتادن

زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن

زیر زبانی-یواش و آهسته-سخنی که از روی بی میلی گفته می شود

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

چار دستی-قمار چهار نفری

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

تا خوردن-کج شدن-خم شدن-انحنا برداشتن

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن

زیر سری-بالش-متکا

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

انگشت‌شمار-کم-معدود

پیش کردن در-بستن در

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)
خانه خمیر-نگا. خانه خراب

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن
ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

 

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

دم زدن-حرف زدن-اعتراض کردن-جیک زدن

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

باریک اندام-لاغر و ظریف

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

 
چروکیده-چین دار شده-ناصاف

 

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)
پلاس-اثاث مختصر منزل

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

پکاندن-ترکاندن

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

 

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر
جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

آبدست-ماهر-استاد

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

افسارگسیخته-سرکش
پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

چای کاری-کشت و زرع چای

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد

دال به دال-پشت سر هم

چراغانی کردن-جشن گرفتن
برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن
امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

دست کردن-دست فرو بردن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

جیغ و ویغ-داد و فریاد

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

رفتگار-رفتنی-مردنی
دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

تر دماغ-سرحال-شنگول

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

خوش برخورد-خوش محضر-خوش معاشرت

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

 

چشم انداختن-نگاه کردن

ته دار-پایه دار

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

پا واکردن-به راه افتادن بچه

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن
تخم چشم-مردمک چشم

تپل-چاق-گوشت آلود

 
 

حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب
آستین از دهان برداشتن-خندیدن

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد
جاپیچ-جاکش-دلال محبت
خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

دوندگی-سعی و کوشش

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

 

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

خودخوری-حالت خودخور

 

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

 
پیش رس-زود رس
 

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)
دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت
از ته دل-از سر صدق و صفا

خاک پای کسی بودن-ذلیل کسی بودن-مرید کسی بودن

 

 

 

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد
حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

خوش پوش-شیک پوش-آن که همواره لباس تمیز و برازنده می پوشد

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

ترید- تلیت

 
بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

پا در رکاب-حاضر و آماده

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

زیر دست-تابع-فرمان بردار

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

آمدن-آغاز به کاری کردن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

آسمان غرمبه-صدای رعد-تندر

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

 

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

 

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن
رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان
تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین
زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن
چَرس-حشیش-گرد-بنگ

اهل آن کار (کار بد)

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

آفتاب به آفتاب(هر روز)

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

پادرختی-میوه های خراب شده که خود از درخت می افتند

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

چوچول باز-دغل-بی حیا

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس
رقاصی-کارهای بی هوده و سبک

آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

 

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن(کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن)

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

خوره-جذام-آکله

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن
داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

پی گرفتن-دنبال کردن کار

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

از ران خود کباب خوردن-با سختی چیزی به‌ دست آوردن

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن

خرکار-پرکار

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

 

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

تل انبار-توده-انباشته

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)
ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

خرجی-پول لازم برای گذران روز

راه راه-دارای خطوط موازی

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

تاراغ و توروغ-آوایی که از برخورد دو چیز برخیزد

چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

 

خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم

 

 

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

 

رژیم گرفتن-رژیم داشتن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

از دست دادن-گم کردن

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

روزه ی کله گنجشکی-روزه ای که بچه ها تا نیمه های روز می گیرند

آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

فال بد زدن
چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

 

 

چکشی جواب دادن-محکم و قاطع پاسخ دادن-تند و برخورنده پاسخ دادن

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

به جا آوردن-شناختن

دست از سر کچل کسی بر نداشتن-کسی را به حال خود نگذاشتن
 

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

پاکاری-شغل پاکار
پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
باب-مرسوم-معمول

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)

خروجی-جای بیرون رفتن-مالیاتی که هنگام خارج شدن از کشور به دولت می پردازند

اشرفِ خر(حریصی که زیان کند، نه خود خورد و نه به دیگران خوراند)