کاملترین مجموعه فرهنگ لغت کوچه بازاری مردم ایران قسمت نهم

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت
این دو کله‌دار(خورشید و ماه)

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

 

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله

 

خیط کاشتن-خطا کردن

 

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن
خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

دلقک بازی-مسخره بازی

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

تر دست-ماهر-شعبده باز

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

تند و تیز- تند تیز

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

حیوون-نگا. حیوان

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

 

 

بامبه-توسری

 
دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه
زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود
چپیدن-به زور جا گرفتن

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

خدابیامرزی-درخواست بخشش

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

 
 

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

حضوری-رو در رو

 

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده
زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

 

چراغ باران-چراغانی

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

دست تنها-بی یار-تنها

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند
دایی اوغلی-پسر دایی

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

دک و دهن-دک و پوز
حاجی ارزانی-گران فروش

بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن

پله خوردن-دارای پله بودن

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن
تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

دلپخت-پختن مغر چیزی

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

پُخی بودن-کاره ای بودن-مهم بودن

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)
ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف
چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

دانشگاهی-کسی که در دانشگاه کار می کند-اعضای هیات علمی

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

آلکلی-معتاد به الکل

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

از قدیم ندیم‌ها-از گذشته‌های دور

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر
از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

پنجه بوکس-سلاحی سردئ به صورت حلقه های به هم پیوسته و دارای برآمدگی های برجسته

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

بلند بالا-قد بلند
آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

 
چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

از خرس مویی کندن-از مردم خسیس چیزی درآوردن-هرچند ناچیز باشد

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

تُخس-ناقلا-شیطان-شرور

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

 

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

دُوال پا-آدم سمج

از دست دادن(گم کردن)

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

چرک-کثیف

خیره-بی شرم-پر رو
زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

اهل نشست(تارک دنیا، گوشه‌نشین)
چاچول باز-حقه باز-شیاد

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

آبِ سیاه-نیمه کوری

آب نخوردن(درنگ نکردن)

حساب پس دادن-جواب دادن به مسئول-دادن صورت ریز مخارج

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

تر دماغ-سرحال-شنگول

راه انداختن کار کسی-وسیله ی تسهیل انجام شدن کار کسی را فراهم کردن-رو به راه کردن کار کسی
 

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن
بی مناسبت-نابجا-نامربوط

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

 

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن
آبِ سیاه(نیمه کوری)

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

حساب کشیدن-حساب خواستن

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

 
چکشی جواب دادن-محکم و قاطع پاسخ دادن-تند و برخورنده پاسخ دادن
از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

زبان کوچکه-زبان کوچک

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

چپیدن-به زور جا گرفتن

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

دمدمی مزاج-دمدمی

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

 

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

خلا-مستراح

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

دوندگی-سعی و کوشش

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

خیابان گرد-بی کاره-ولگرد

پیچ دادن-چیزی را پیچاندن-به گردش در آوردن

روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن
از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

دلچرک-ناخوشایند-دارای اکراه
بِدو بِدو-با شتاب-سریع

بابا غوری-نابینا-کور

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

چاچول-حقه باز-شارلاتان

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

از خاک برداشتن(کسی را نواختن و به جایی رساندن)

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

جاهل-جوان-نادان

آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

 

 

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

زیر چاقی-مهارت

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن
آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

جار-چلچراغ-شمعدان

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

 

جاده کوبی-راه صاف کردن

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند
حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

پا به پا شدن-تردید داشتن

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

زیاده روی-افراط-اسراف

دل و دماغ-دل و حوصله

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

دل کسی تاقچه نداشتن-بی نهایت رک و صریح بودن
رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن
ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن
خیز-ورم-آماس
آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

 

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

دله دزدی-عمل دله دزد

آشغالی-سپور

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

حنز پنزر-نگا. خرت و پرت

 

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

 

اُرُسی(کفش)

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

 
بی صفت-بی بهره از صفات خوب انسانی

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

تنگاب آمدن-به جان آمدن
 

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

راست رو-رو به رو-مقابل

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

در چاه افتادن-فریب خوردن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)
دود گرفتن-پُک زدن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)
از زمین سبز شدن-ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن-به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن

 

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

تاتی کردن-در زبان کودکان: راه رفتن
از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

 

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

 

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

حق الزحمه-دستمزد

آمدن(آغاز به کاری کردن)

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

با اشتها-متمایل به غذا

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

انداختنی-جنس نامرغوب

 

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

 

درآمد-مقدمه ی سخن و نوشته یا قطعه ی از موسیقی

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

بازداشتی-زندانی موقت

زیر سر داشتن-آماده شدن
خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

توالت کردن-آرایش کردن

خرده کاری-کار جزیی

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

آواز دادن(خواستن)

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

الانه-همین حالا-هم اکنون

آلکلی-معتاد به الکل

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند
پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

(به زبان کودکان) زخم شدن